Dotychczasowe doświadczenia wykazują zatem, że przy wprowadzaniu zmian oświatowych należy zachować daleko idącą ostrożność i odpowiedzialność. Potrzebne są nowe rozstrzygnięcia systemowe, aby wraz ze zmianami organizacyjnymi (np. przejmowaniem odpowiedzialności za utrzymanie i prowadzenie szkól przez władze terenowe) nie następowały negatywne zjawiska zmniejszania się liczby szkół i przedszkoli, pogarszania się warunków ich pracy itp. Zahamowania wymaga również obserwowana w latach dziewięćdziesiątych tendencja do komercjalizacji instytucji oświatowych i odchodzenie od bezpłatności kształcenia. Na tle zmagań o model systemu edukacji narastają dwa przeciwstawne procesy.
