
Przypomina on natomiast wariant instrumentalizmu całościowego reprezentowany przez W. V. Qiine’a, który podważywszy neopozytywistyczną dychotomię zdań analitycznych i syntetycznych, wszelkie zdania ujmuje instrumentalistycznie (odmawiając im statusu zdań pretendujących do miana twierdzeń prawdziwych w sensie klasycznej koncepcji prawdy). Tak więc, wprowadzoną przez epistemologię genetyczną modyfikację klasycznie pozytywistycznego realizmu fenomenalistycznego można ostatecznie określić jako całościowy instrumentalizm psychobiołogiczny. Zwróćmy uwagę na to, że gdyby nie ów instrumentalizm, epistemologia genetyczna podważałaby w sposób istotny kumulatywistyczne ujęcie rozwoju wiedzy – klasycznie pozytywistycznej teorii poznania naukowego.