Nowy kontekst edukacyjny tworzą również dążenie do demokratyzacji życia społecznego i wdrażania zasad gospodarki rynkowej oraz aspiracje edukacyjne coraz liczniejszych grup społecznych. Oznacza to nie tylko ich szerszy udział w dobrodziejstwach oświaty, lecz także w określaniu polityki edukacyjnej w zakresie ustalania priorytetów i treści kształcenia. Mając na uwadze diagnozę dysfunkcji systemu oświaty w Polsce Ludowej, wytyczono współczesne kierunki przebudowy oświaty. Mają one na celu jej demokratyzację, którą charakteryzuje: swoboda w zakładaniu szkół publicznych i niepublicznych, odpolitycznienie edukacji szkolnej, zwiększenie wpływu rodziców, władz terenowych i środowiska lokalnego na miejscowe szkoły i pozaszkolne placówki oświatowe, większa możliwość przeprowadzania eksperymentów i autorskich innowacji oświatowych.
