Ocenianie zewnętrzne ma charakter jednorazowy (z reguły jest to jeden lub kilka testów trwających jeden dzień, rzadziej kilka) oraz obejmuje znaczący przedział czasu (z reguły nie mniej niż miesiąc i nie więcej niż cykl nauczania w określonej szkole). Do podstawowych form egzaminów zewnętrznych należą: 1) sprawdzian w szóstej klasie szkoły podstawowej badający stopień opanowania przez uczniów umiejętności określanych w standardach wymagań; 2) egzamin w trzeciej klasie gimnazjum, badający zakres opanowania wiedzy i umiejętności z zakresu przedmiotów humanistycznych oraz matematyczno-przyrodniczych według standardów; 3) matura w trzeciej klasie liceum profilowanego lub w drugiej klasie liceum uzupełniającego.
